نقاط زلزله خيز تهران

   بنام خدائي كه همين نزديكيهاست

شهر تهران بين دو گسل عمده؛ گسل شمالى تهران و ديگرى گسل شهررى قرار دارد و گسل هاى فرعى ترى نيز از درون شهر عبور مى كنند. آخرين زمين لرزه شديدى كه تهران را تكان داد در ۱۷۴ سال پيش، سال ۱۸۳۰ ميلادى رخ داده است كه در جريان آن هزاران نفر كشته شدند و از آن زمان زمين لرزه اى شديد در تهران و اطراف آن رخ نداده است

       براساس بررسى هاى آژانس تحقيقاتى همكارى هاى بين المللى هشتاد درصد ساختمان هاى تهران به خصوص در مناطق مركزى و جنوبى كه داراى بافت فرسوده ترى هستند نابود مى شوند. علت اين تخريب هم مربوط به نوع و كيفيت مصالح به كار رفته در ساختمان ها و هم به اشكالات متعدد طراحى در آنها باز مى گردد. تخريب ساختمان ها علاوه بر ايجاد تلفات و خسارات، در صورتى كه در ساختمان هاى دولتى رخ دهد، فرماندهى بحران را هم دچار مشكل مى كند و نيز تخريب بيمارستان ها، مراكز آتش نشانى و ... كه بايد پس از زلزله خدمات ارائه كنند وضع را پيچيده تر مى كند

      شريان هاى حياتى شهر؛ آب، برق، مخابرات و... نيز در زلزله در معرض خطر هستند. بيشتر خطوط برق تهران هوايى هستند. بنابراين قطع كامل برق به علت سقوط دكل هاى انتقال نيرو بر اثر زلزله احتمالى، همچنين خسارات مشابهى به خصوص در نيروگاه هاى قديمى قابل پيش بينى است. گازرسانى تهران از طريق دو خط انتقال جنوب و غرب وارد مى شود. گرچه در شبكه گازرسانى استانداردهاى فنى رعايت شده است و لوله هاى مدفون در مقابل ارتعاشات چندان آسيب پذير نيستند ولى شيبدار بودن برخى از مناطق شهر و وجود گسل هاى اصلى و فرعى بسيار ممكن است صدمات جدى به اين شبكه وارد كند و باعث گسيختگى لوله ها شود و احتمال آتش سوزى ناشى از آنها به وجود آيد. در صورت بروز آتش سوزى با توجه به احتمال زياد قطع آب و امكان نشت سوخت از مخازن ذخيره سوخت هاى مايع خطرات جدى به بار مى آيد

        از نقاط حساس ديگر در زلزله ها سيستم ترابرى شامل بزرگراه ها، خيابان ها، مترو و فرودگاه ها است. در تهران علاوه بر احتمال آسيب ديدگى پل هاى موجود در بزرگراه ها، خطر جارى شدن سيل بر اثر آسيب ديدگى سد كرج، دو بزرگراه جنوبى و غربى شهر (قم و كرج) را تهديد مى كند. ريزش پل ها، خيابان هاى زير آنها را مى بندد. ريزش ساختمان هاى بلند و سقوط تيرهاى برق نيز انسداد مجارى عبورى شهر را تشديد مى كند. در مورد متروى تهران كه يك سازه زيرزمينى است خطر ارتعاشات چندان مطرح نيست اما امواج زلزله مى تواند منجر به خروج قطارها از ريل شود كه حادثه فاجعه انگيز است.

      به نظر مى رسد فرودگاه هاى تهران به ويژه فرودگاه بين المللى مهرآباد براى مقاومت در برابر نيروهاى ناشى از زلزله طراحى نشده اند. زلزله اى بزرگ مى تواند با تخريب ساختمان هاى فرودگاه ها و آشيانه هاى هواپيما عمليات امداد و نجات را با مشكل روبه رو كند

      سيستم مخابراتى ايران بدون در نظر گرفتن خطر زلزله طراحى شده است و نابودى بسيارى از بخش هاى مخابرات تهران چه از لحاظ ساختمان ها و چه از لحاظ تجهيزات قابل پيش بينى است

     وضع مشابهى در مورد ساختمان هاى اصلى راديو، تلويزيون، پست و روزنامه ها نيز امكان پذير است

    آب تهران از سه منبع سد كرج، سد لار، لتيان و منابع زيرزمينى تهيه مى شود. ۴۵ مخزن ذخيره آب در تهران وجود دارد كه عمر اكثر آنها بيش از ۳۵ سال است. اين مخازن از جنس بتن مسلح و داراى سقف هاى مسطح هستند كه به جز چند مورد براى نيروهاى ناشى از زلزله طراحى نشده اند و احتمال آسيب جدى به آنها در هنگام زلزله وجود دارد

     شبكه توزيع آب تهران در اغلب مناطق از جنس لوله هاى چدنى است و حدود ۴۰ سال عمر دارد و روزانه به طور معمول ۳۰۰ مورد تركيدگى و نشت در آنها رخ مى دهد. در جريان يك زلزله شديد ۵ برابر شدن اين تعداد كاملاً قابل پيش بينى است

        چهار تصفيه خانه آب تهران با دارا بودن تعداد زيادى تلمبه خانه از داشتن برق اضطرارى محروم هستند، نشت و تركيدگى لوله هاى آب به نوبه خود با نفوذ به مسير كابل هاى مخابراتى يا تماس پيدا كردن آب با خطوط برق و ... خسارات ثانوى به وجود مى آورد

    تهران سيستم فاضلاب سراسرى ندارد ولى در شبكه موجود فاضلاب بايد مقاومت در مقابل زلزله مدنظر باشد. سيستم جمع آورى آب هاى سطحى تهران از دو لحاظ دچار اشكال است. اولاً طراحى آن به صورتى است كه جوابگوى ورودى آب زياد نيست و فرهنگ غلط ريختن زباله ها در مسيرهاى تخليه آب انسداد آنها را باعث مى شود

    اما اينكه چه بايد كرد و با چه برنامه زمانى، امرى است كه بايد مورد بحث كارشناسان قرار گيرد. از مدت ها قبل طرح انتقال پايتخت به مناطق ديگر از جمله اصفهان عنوان شده است، اما انتقال پايتخت هزينه و وقت زيادى را طلب مى كند. در هر حال تهران نياز به كمك فورى دارد

منبع: وب سايت موسسه بين المللى مهندسى و زلزله شناسى ايران www.iiees.ac.ir